Tijdens de bijeenkomst Zon op het land gingen deelnemers in vier workshops dieper in op de versnelling van de energietranstitie in het buitengebied. Elke workshop richtte zich aan de hand van een voorbeeldproject of initiatief op een ander subthema en de bijbehorende kennisvragen. Hieronder vind je een overzicht van de voorbeelden die aan bod kwamen.
Workshop: Zonopwek die de landbouwtransitie versterkt
Hoe kunnen zonnevelden de transitie naar duurzame landbouw stimuleren en hier ook financieel aan bijdragen? Tijdens deze workshop verkennen we welke (ruimtelijke) principes kansrijk zijn om zon en landbouwsystemen te integreren.
De workshop werd geleid door Wouter Gulliker van Chint Solar en Ruut van Paridon van Van Paridon x de Groot landschapsarchitecten. Ze werkten samen aan het ontwerpend onderzoek Nieuwe Horizon, waarin ze een nieuw perspectief bieden op de opwekking van hernieuwbare energie in het akkerbouwgebied rond Schiphol. Het is een verkenning van de praktische en ruimtelijke mogelijkheden om de opwekking van zonne-energie te integreren in een duurzaam landbouwsysteem én in de open ruimte van het polderlandschap.
Nieuwe Horizon is onderdeel van de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp en is opgenomen in de publicatie: Transities! (Pagina 68 in de PDF of zoek op ‘Nieuwe Horizon’).
Workshop: Zonopwek die vernatting van veenweidegebieden versterkt
In het veenweidegebied daalt de bodem en moet dringend actie worden ondernomen om veen te behouden en het bijbehorende watervraagstuk aan te pakken. Kan zonopwek fungeren als aanjager? En hoe kan daarbij de koppeling worden gemaakt met bredere maatschappelijke opgaven als de landbouwtransitie, ruimte voor recreatie en het behouden en versterken van de biodiversiteit?
Deze workshop werd geleid door Pieter Veen van Circulair Landscapes. Samen met VISTA Landschapsarchitecten werkte hij aan het project Landschappen van Verlangen in de Lopikerwaard. Ze hebben zich grondig verdiept in de landschapsstructuur, bodemgesteldheid en de water- en natuuropgave van de polder bij Ruigeweide om uit te kunnen vinden hoe energieproductie kan bijdragen aan de kwaliteit van het landschap. Door de laagste en natste delen daarvoor in te zetten, in combinatie met waterbuffering en natuurontwikkeling, ontstaat een nieuw aantrekkelijk en productief landschap.
Meer over dit onderzoek lees je op de projectwebsite van VISTA. Het is onderdeel van het bredere ontwerpend onderzoek Landschappen van Verlangen, dat naast de veenweides ook de oeverwallen van het Groene Hart als studiegebied heeft genomen en dat verschillende inspirerende scenario’s heeft opgeleverd.
Workshop: Versterken van ambities vanuit coöperaties en burgereigenaarschap
Voor energiecoöperaties is lokaal eigendom een voorwaarde voor een maatschappelijk gedragen energietransitie. Dit vraagt om een zorgvuldig proces van onderop waardoor burgers invloed ervaren, met ook oog voor de kwaliteit van de lokale leefomgeving. Meervoudig landgebruik is een must voor acceptatie van zon op land. Bij de burger, bij de eigenaar en bij de overheid. Hoe schep je ruimte voor een gebiedsgerichte benadering waarin alle uitdagingen in de lokale leefomgeving in samenhang worden aangepakt en wie heb je daarvoor nodig?
Deze workshop werd geleid door Huib de Vriend van Coöperatie Heuvelrug Energie en Arjen Schamhart van Vrijstad Energie. Ze zijn actief bij coöperatieve verenigingen die de noodzakelijke omslag naar duurzame energie lokaal willen realiseren. Huib zit met zijn coöperatie midden in de transitie naar een meer gebiedsgerichte benadering en deelt zijn valkuilen en kansen. En Arjen realiseerde met Vrijstad Energie de eerste verticale veldopstelling op landbouwgrond in Nederland (zonneproject Den Heuvel in Culemborg). De rijen panelen hebben een tussenruimte van 6 tot 8 meter. Dit maakt dubbelgebruik van de grond mogelijk. Stroom opwekken wordt hier gecombineerd met begrazing, maar het verbouwen van gewassen zou ook mogelijk zijn.
Meer over Zonneproject Den Heuvel
Workshop: Versterken van ‘Dutch Design’ ontwerpontwikkeling en de kracht van co-creatie
Hoe zorg je ervoor dat de omgeving beter wordt van de energietransitie en dat we er trots op worden? Tot wat voor landschappen kom je als je innovatief paneel-, installatie en parkontwerp combineert met wensen van omwonenden?
Marieke Rietbergen van Design Innovation Group en Reinier Bosch van Solarix gingen in hun workshop aan de slag met de uitdaging: Hoe kun je multifunctionele zonneparken ontwerpen en ontwikkelen waarvan omwonenden zeggen: ‘ja, dit wil ik graag in mijn buurt hebben? Samen met onder andere TNO en Wageningen University & Research gingen ze aan de slag. Ze deden onderzoek bij omwonenden en andere belanghebbenden en werken samen met hen aan ontwerpen. Van zonneparken die inspireren en waarvan men zegt: in my back yard please!
Meer over het project In My Backyard Please (IMBYP)