Datum: 25-11-2013
Tekst: Jolanda Maas
Ik hou me nu al ongeveer 9 jaar bezig met het onderzoeken van de relatie tussen groen en gezondheid. Daarbij richt ik me vooral op het belang van groen in de woonomgeving. In 2005 ben ik voor het eerst in dit thema gaan verdiepen samen met een club van onderzoekers van het NIVEL en Alterra. De achterliggende reden voor het opzetten van dit onderzoek was dat we zien dat steeds meer mensen in een stedelijke omgeving komen te wonen. Op dit moment woont 50% van de wereldbevolking in de stad, de verwachting is dat dit percentage zal stijgen naar 70% in 2050. Tegelijkertijd zien we dat in steeds meer stedelijke omgevingen het groen uit de dagelijkse woonomgeving verdwijnt.
Een recent onderzoek uitgezet door het voorlichtings- en promotieplatform IVerde heeft uitgewezen dat 75% van de gemeenten in het komende jaar gaat bezuinigen op de aanleg en het onderhoud van groen. Door de daling van investeringen in het onderhoud zal de kwaliteit van het groen in gemeentes dalen. Maar is het wel slim van gemeenten om te gaan korten in het groen. Volgens mij niet… Ik zal u uitleggen waarom niet.
‘75% van de gemeenten in het komende jaar gaat bezuinigen op de aanleg en het onderhoud van groen’
Zoals ik eerder al schreef zien we steeds overtuigender bewijs dat er een positieve relatie is tussen de hoeveelheid groen die mensen in hun woonomgeving hebben en de gezondheid van mensen. Uit mijn eigen onderzoek blijkt allereerst dat mensen met meer groen in hun woonomgeving zich gezonder voelen. De kans dat mensen zich ongezond voelen is 1,5 keer zo groot als ze in een omgeving wonen met weinig groen dan als ze in een omgeving wonen met veel groen. Ook bleek dat ongeveer een kwart minder mensen bij de huisarts komen als met gezondheidsklachten als diabetes, angststoornissen, depressie en migraine in woonomgevingen met meer groen. Dit zijn niet de enigste studies die een positieve relatie laten zien. Uit een review die onder ander mijn collega Magdalena van den Berg en ik hebben uitgevoerd konden we concluderen dat er sterk bewijs is voor een positieve relatie tussen de hoeveelheid groen in de woonomgeving en ervaren gezondheid en mortaliteit door alle oorzaken. Mondjesmaat komt er ook wat meer kennis over hoe het groen er uit moet zien voor optimale gezondheidseffecten. Een recente studie die we hebben uitgevoerd met gegevens van de gezondheidsmonitor van Utrecht laat zien dat in een grote stad als Utrecht de hoeveelheid groen niet gerelateerd is aan de gezondheid. De kwaliteit van groen is echter wel positief gerelateerd aan gezondheid. Mensen die de kwaliteit van het groen als hoger beoordelen, hebben een betere gezondheid. Ook andere onderzoeken laten zien dat in de woonomgevingen waar de kwaliteit van het groen beter is, de mensen zich gezonder voelen. Onder de kwaliteit van groen verstaan we dan groen dat onder andere mooi ingericht, veilig, goed onderhouden, toegankelijk, natuurlijk en kleurrijk is ingericht. Kortom, groen in de woonomgeving draagt bij aan de gezondheid en daarom is korten op de aanleg en het onderhoud van groen niet verstandig. Dit zou mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben voor de gezondheid.
‘waar de kwaliteit van het groen beter is, de mensen zich gezonder voelen’
En niet alleen voor de gezondheid ook voor de leefbaarheid van de buurt. Recent heb ik een pilot onderzoek afgerond naar het concept Zorgeloos Groen. Zorgeloos Groen, een groenconcept, opgezet door Heijmans, Buro Mien Ruys, Boot&Co en Lageschaar, biedt een kleurrijk alternatief voor het saaie openbaar groen (zie afbeeldingen). Uit ons pilot onderzoek bleek dat bewoners van buurten waar Zorgeloos Groen is toegepast verschillende aspecten van de leefbaarheid van de buurt hoger inschatte dan bewoners van buurten waar geen Zorgeloos Groen was toegepast. En zeg nou zelf, welk groen zou u liever in uw buurt hebben?
Kortom, een groene woonomgeving kan bijdragen aan de gezondheid en leefbaarheid van een wijk.
Maar hoe komt het dan dat groen in de woonomgeving bijdraagt aan de gezondheid? Daar vertel ik je meer over in mijn volgende blog……
Foto: Buro Mien Ruys
Deze blog is onderdeel van de serie activiteiten die architectuurcentrum AORTA organiseert over de relatie tussen groen, gezondheid en klimaat centraal staat. Het onderzoeksprogramma heeft als doel tot een samenhangende visie en ruimtelijk vertaling te komen van de waarde van groen voor het stedelijk gebied. Hiervoor analyseren we de relatie tussen stad, groen en gezondheid. Begin volgend jaar zetten we ontwerpend onderzoek in om naar ruimtelijke ontwerpprincipes voor het verduurzamen en vergroenen van de stad, gekoppeld aan maatschappelijke kosten en baten (nieuwe verdienmodellen) te zoeken. Het ontwerpend onderzoek wordt ingevuld aan de hand van concrete cases in Utrecht en uitgewerkt op het niveau van de buurt, straat en plein. Het programma wordt mogelijk gemaakt door het fonds Creatieve Industrie en de Inbo Foundation.
Jolanda Maas: Senior Researcher VU Amsterdam Sociale geneeskunde | VU Amsterdam | groene schoolpleinen | natuur & gezondheid | bevorderen van beweging.