Datum: 15-06-2021

Wonen in een Tiny House, wie kan daar nu tegen zijn? De idee van klein en mobiel wonen heeft een aura van idealisme om zich heen. De minihuisjes vertegenwoordigen een wens naar duurzamer leven met aandacht voor de planeet.

Door Richèl Lubbers

Kleiner wonen met minder spullen. Met als winstfactor meer mogelijkheden voor de keuze waar je wilt (gaan) wonen: óf in de natuur, óf in de stad. Tegelijkertijd gaat het in de Tiny Housebeweging wel degelijk over ‘bezit’. Door jouw eigen huis zelf te bouwen, word je eigenaar van roerend goed waarmee je over de wijde wereld kunt trekken.

Er is echter een groot probleem voor de dromers van dit ideale plaatje: Je bent nergens écht welkom om je hutje op te stellen. Als gelukszoeker word je hooguit gedoogd voor een jaartje of vijf. En dan moet je verkassen. Of je trekt van camping naar camping, zodat je om de zes maanden aan het verhuizen bent, terwijl je bent ingeschreven op het woonadres van je ouders. Er zijn in de afgelopen acht jaar nog maar honderd Tiny Houses in Nederland geteld. De belangstelling voor de Tiny Housebeweging is echter enorm en wordt aangewakkerd door het gebrek aan woningen voor starters op de woningmarkt.

Waarom is er woningnood onder starters?

Er zijn een aantal tendensen die de woonstarter buiten spel zetten. Woningen zijn speculatiegoed geworden.  In grote steden wordt tot een derde van de woningen opgekocht door beleggers, zegt Peter Boelhouwer, hij is sinds 2001 hoogleraar Housing Systems aan de TU Delft. De rente is historisch laag en dat werkt mee in een wapenwedloop op de woningmarkt. Voor vermogende particulieren is het een peulenschil om een tweede of volgende woning te verwerven. Deze calculerende huiseigenaren weten ook: als je een woning verhuurt, dan kun je huurprijzen vragen die in geen enkele verhouding meer staan tot de financieringskosten of de huurprijs is een veelvoud van de maandlasten die de eigenaar heeft. Lucratieve business dus. Voor de verhuurder zijn de inkomsten nagenoeg onbelast.

De bestemming van grond: geel is wonen, groen is natuur

Financiering

Zelfverklaard ‘huisjesmelker’ Hans de Geus schreef er een boek over en meldde onlangs aan het NRC: ‘Ik heb drie huurhuizen, genoeg voor mijn pensioen. Maar wie dat wil, kan dankzij die binnenlopende huur rustig doorstapelen: nog een beleggingswoning, en dan nog een, enzovoort. Je bent een sukkel als je geen huis koopt. Dat moet anders’. Hij omschrijft het probleem niet als een tekort aan woonruimte. ‘Er is woonruimte voldoende’. Het is een financieringsprobleem: de armlastige woonstarter krijgt niet de financiering die de vermogende bezitters van vastgoed wel met groot gemak krijgen.

Geel is wonen, groen is natuur

Er zijn nog meer macro-economische redenen te noemen waardoor starters het nakijken hebben. In Nederland heeft veertig jaar planologisch beleid geleid tot een gedetailleerd en ragfijn omschreven en wettelijk verankerd bestemmingsplan. Elke hectare, elk stukje land, elk wijkje, elk kaveltje in iedere uithoek van Nederland is nauwkeurig benoemd in functie en bebouwings(on)mogelijkheden. Mocht je het idee opvatten om een weiland te kopen en daar je zelfgebouwde Tiny House naar toe te rijden, dan kom je al snel van een koude kermis thuis. De functie staat bewoning alleen toe op geel ingekleurde vlakjes op de kaart. Wonen in een groen vlakje: een weiland of in de natuur, is onmogelijk.

Grond

En dat bestemmingsplan is een groot goed, het bestemmingsplan is het resultaat van jarenlang politiek- en maatschappelijk werk, waarbij iedereen heeft kunnen inspreken (lees: bezwaar maken),  of juist instemmen. Het bestemmingsplan heeft bestaande situaties verankerd in plankaarten, maar biedt de gemeenteraad ook mogelijkheden om nieuwe ontwikkelingen te creëren, vaak onder toeziend oog van provinciaal- en rijksoverheid. De overheid kan dus een cruciale rol spelen in het toewijzen van grond voor Tiny Houses. Probleem is dat de meeste gemeentes geen grond beschikbaar hebben. Tenzij er een aanzienlijk maatschappelijk draagvlak ontstaat, zal een overheid niet snel het initiatief naar zich toetrekken. De Tiny Housebeweging is te klein om dit voor elkaar te krijgen, dus zal het zichzelf moeten organiseren en een goed plan moeten maken.

Wat zijn de kosten?

Funda laat op dit moment (zomer 2021) welgeteld één appartement zien in Utrecht onder de 150.000 euro. Daarvoor krijg je een miezerige kamer van 24 vierkante meter, met in de hoek een keukenblokje en een douchecabine. Omgerekend 6.000 per vierkante meter. Dit is het goedkoopste huis op dit moment in Utrecht. Een Tiny House bouw je in ongeveer één jaar, mits je handig bent en je geen fulltimebaan hebt. Uiteraard moet je een werkplaats of bouwlocatie regelen.

Het huisje van Floriaan

‘Qua materiaalkosten ben je met 50 mille klaar’ vertelt Floriaan Willemse, ontwerper bij Richèl Lubbers Architecten. Hij bouwde twee jaren geleden zijn (inmiddels te koop staande) Tiny House. Uitgaande van een gemiddeld jaarloon van nog eens 50 mille heb je daarmee dus een zelfvoorzienend huisje op wielen voor 1 ton. Dat is inclusief zonnepanelen, energieopslag  in een megabatterij, composttoilet en regenwateropvang met filter voor drinkwater. Met het juiste rijbewijs en een zware auto kun je deze verplaatsen door Nederland. Het totale gewicht mag van de Rijksdienst voor Wegverkeer niet meer bedragen dan 3.500 kg.

Huisje van Floriaan

Huisje van Floriaan

Het verschil met een caravan is dat een Tiny House niet afhankelijk is van een stroom-, riool- of wateraansluiting en ook niet in de buurt van aan toiletgebouw hoeft te staan. Een caravan kan dat niet, die heeft een chemisch toilet en een stroompunt nodig. En het liefst een verwarmd douchegebouw in de buurt.

De stad is ongeschikt voor Tiny Houses op een grasveld, maar stapelen kan!

Stapelen kan

Vanwege het mobiele karakter is een Tiny House-eigenaar niet direct op zoek naar een standplaats in een woonwijk. Nee, deze persoon zoekt de rust en de natuur op. Je ziet foto’s van Tiny Houses op de meest waanzinnige plekken met fantastisch uitzicht. Ver weg van de drukte in de stad. Maar wel met een openbaar vervoer opstapplek in de buurt. De stad leent zich echter bij uitstek voor gestapelde woningen. Het moet toch mogelijk zijn om je eigen Tiny House te parkeren in de stad, maar dan gestapeld. Zo combineer je het ultieme uitzicht met een eigen huisje, als bezit. Moet er niet een concept uitgewerkt worden dat een oplossing kan bieden in een dichtbevolkte stad zoals Utrecht? Met Tiny Houses, maar dan in de lucht.

Boomhutflat

Dit zou kunnen door huisjes tegen een enorme centrale kolom te plaatsen, alsof je een boomhut tegen de boomstam aan bouwt. Een boom met meerdere boomhutten: de boomhutflat. De mobiele huisjes zijn via een takelsysteem op de juiste plek te plaatsen. Je kunt eenvoudig ontkoppelen en verhuizen. De bewoner bezit wel het huisje, maar niet de boomstam. Deze blijft in eigendom van de vereniging van eigenaren. De grond onder de boomstam blijft op erfpacht en hiermee in het bezit van de gemeente. Wonen op een kavel van speculanten is zo niet langer nodig.

Vrijheid

Plaats meerdere boomstammen in de steden in Nederland en je hebt per saldo hetzelfde resultaat: wel het bezit van een cabin én de vrijheid om je boeltje te pakken en te verhuizen. Een jaar vrij nemen om dit te bouwen hoeft niet. De woonstarter heeft over het algemeen een startsalaris waarbij het prima mogelijk is om een bedrag te lenen dat nodig is voor de productie van de bouw. Eén ton volstaat voor de productie van zelfvoorzienende kleine woning van 25m2, ook als deze door een professionele bouwpartij wordt verzorgd.

Boomstam met uitzicht

De aanlandplek aan de boomstam is te huur , waarbij OZB-belasting wordt meegenomen in de huurprijs. Met 300 euro per maand heb je een marktconforme huurprijs die de eerste Tiny House bezitters ook op grondlocaties (campings) betalen. Hiermee worden kosten voor voorzieningen zoals trappen, lift, algemene ruimte op maaiveldniveau, riool en wateraansluiting afgedekt.  Op deze manier koop je een woning die je parkeert op een vrije plek op grote hoogte. Uitzicht gegarandeerd, evenals het concept vrijheid. Ben je als bewoner het uitzicht zat, dan laat je jouw woning zakken op een dieplader, en rij je drie provincies verder naar een andere boomstam. Óp naar een nieuw uitzicht op de horizon.

Link naar het huisje van Floriaan: https://www.richellubbersarchitecten.nl/2021/06/02/mobiel-en-zelfvoorzienend-tiny-house/

____________________________________________________

Voor de Dag van de Architectuur – dit jaar met het thema Klimaat / Architectuur – vroegen we architecten en ontwikkelaars naar hun kijk op een duurzame toekomst. Richèl Lubbers van het gelijknamige architectenbureau ziet een oplossing in kleinschalige, duurzame woonvormen.